Bazylea III i złoto. Jak umowa Basel III wpływa na rynek złota?

Kryzysy finansowe na świecie pojawiają się co kilka lat i często wywoływane są przez niestabilny sektor bankowy. Chociaż już od 1988 roku podejmowano próby regulacji tej branży, to nie zdały one egzaminu, co pokazał globalny kryzys finansowy z 2008 roku. Wypracowano zatem nowe zasady, które bardziej dopasowują się do współczesnych realiów. Przeczytaj artykuł i sprawdź, czym jest Bazylea III, jakie są jej główne założenia i jakie zmiany wprowadza na rynku złota.

Czym jest Bazylea III?

Bazylea III to porozumienie, które zostało wypracowane przez Unię Europejską i jej partnerów z grupy G-20 zebranych w Bazylejskim Komitecie Nadzoru Bankowego, pracującym z ramienia Banku Rozrachunków Międzynarodowych, przez niektóre osoby zwanego bankiem banków centralnych.

Zawiera zbiór przepisów mających na celu ulepszyć regulacyjne normy ostrożnościowe oraz nadzorować banki i zarządzać ryzykiem w sektorze bankowym, co w efekcie ma zwiększyć odporność banków na ewentualne kryzysy gospodarcze, jak ten, który miał miejsce w latach 2007 i 2008, kiedy upadające banki były ratowane na koszt podatników.

Kryzys finansowy przypadający na lata 2007 – 2008 uwidocznił wiele niedociągnięć w przepisach, które w dużej mierze odpowiadały za powstałe problemy. To spowodowało, że postanowiono wypracować nowe reguły bazylejskie, dostosowane do tego, co się wydarzyło.

Reguły Bazylea III

Reguły Bazylea III zostały wdrożone w latach 2010 – 2017 i na początku obowiązywały tylko w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Następnie, weszły w życie w Stanach Zjednoczonych i w lipcu 2022 roku również w Wielkiej Brytanii.

Wśród głównych zasad Bazylea III wyróżnia się m.in. ograniczenie ryzyka podejmowanego przez banki na rynkach finansowych, podniesienie minimalnych wskaźników płynności finansowej, czy zwiększenie limitu minimalnego kapitału własnego.

Co ciekawe, od samego początku reguły Bazylea III wzbudzały ogromne emocje wśród analityków finansowych i inwestorów, ponieważ wprowadzenie tych zasad wpłynęło na funkcjonowanie rynku metali szlachetnych i szczególnie mocno odbiły się na złocie.

Najważniejsze postanowienia umowy Bazylea III

Istotną zmianą w nowych regułach jest zmuszenie banków do lepszego zabezpieczenia się na wypadek nagłego wycofania przez klientów zgromadzonego kapitału na kontach i lokatach. Co więcej, wprowadzono również obowiązek posiadania przez banki odpowiedniej ilości aktywów płynnych (np. w postaci złota), które można z łatwością sprzedać w razie potrzeby. Celem takich działań jest zabezpieczenie finansowe banków na okres miesiąca w przypadku problemów z płynnością.

Złoto wraca do systemu bankowego

Reguły Bazylea III sprawiły, że zmienił się sposób traktowania złota przez banki, które przed wprowadzeniem w życie nowych rozwiązań było traktowane tak, jak każdy inny surowiec przemysłowy. Obecnie, złoto posiadane przez banki w skarbcach ma taki sam status, jak gotówka i obligacje skarbowe. Co więcej, nastąpił wyraźny wzrost popytu na złoto fizyczne przez banki komercyjne i banki centralne.

Jednak nie każde złoto znajdujące się w banku ma najwyższy status, ponieważ wprowadzono rozróżnienie dotyczące alokacji tego królewskiego kruszca, co wpływa na sposób wyliczenia wartości aktywów ważonych ryzykiem i współczynników adekwatności kapitałowej. Wartości te stanowią miarę stabilności banku w perspektywie co najmniej jednego roku w stosunku do niekorzystnych czynników zewnętrznych.

Złoto niealokowane

Złoto niealokowane (ang. Unallocated Gold) nie jest związane z fizycznym posiadaniem złota, tylko z transakcją papierową. Oznacza to, że złoto przechowywane w banku nie ma przypisanego konkretnego właściciela i może być wydane każdej osobie, która posiada certyfikat depozytowy.

W związku z tym, że jest to forma wspólnej wartości, to złoto niealokowane zgodnie z regułami Bazylea III, jest uznawane jako aktywo o podwyższonym ryzyku (chociaż do tej pory oba rodzaje złota były traktowane jednakowo). Jest to również spowodowane tym, że takie złoto może być wykorzystywane do kreowania przez instytucje finansowe papierowego złota, które nie ma pokrycia w fizycznym kruszcu.

Złoto alokowane

Złoto alokowane (ang. Allocated Gold) to złoto fizyczne znajdujące się w skarbcu, które ma konkretnego właściciela. Oznacza to, że bank tylko przechowuje złoto, ale nie ma prawa zarządzać takim kruszcem ani wykazywać go w swoim bilansie. Takie złoto nie jest własnością banku.

Jednak bank może posiadać swoje własne złoto, ale nie może go pomnażać za pomocą papierów, tak jak ma to miejsce w przypadku złota niealokowanego. Jedyną możliwością zwiększenia jego stanu jest zatem kupowanie złota na rynku.

Zgodnie z regułami Basel III, zaewidencjonowanie w bilansach banków złota alokowanego, może być traktowane jak gotówka, czy obligacje skarbowe o ratingu AAA (aktywo o niskim ryzyku), ponieważ posiada zerową wagę ryzyka i pozwala zaliczać wartość złota do kapitału najwyższej jakości typu Tier 1.

​​Rynek złota a wskaźnik stabilnego finansowania netto

Bazylea III nakłada również na banki obowiązek utrzymywania minimalnego Wskaźnika

Stabilnego Finansowania Netto (ang. Net Stable Funding Ratio - NSFR), którego celem jest m.in. zwiększenie odporności banków na kryzysy finansowe.

Wskaźnik Stabilnych Funduszy Netto obliczany jest na podstawie danych finansowych konkretnego banku, a następnie monitorowany przez podmioty regulacyjne w celu zapewnienia

zgodności działania banków z wymogami stabilności finansowej.

W przypadku złota, wskaźnik NSFR ustalono na nie mniej niż 85%. Co to oznacza w praktyce?

Jeśli bank posiada złoto alokowane, czyli będące jego własnością, to nie musi pokrywać jego wartości, ponieważ tego rodzaju aktywo posiada zerową wagę ryzyka. Natomiast dla złota niealokowanego, banki muszą przyjąć wagę ryzyka na poziomie 85% jego wartości nominalnej i dokupić odpowiednią ilość złota na rynku.

Konsekwencje Bazylea III dla rynku złota

Po wprowadzeniu reguł Bazylea III analitycy prześcigali się w tym, co się wydarzy na rynku. Spodziewano się m.in. znaczącego zwiększenia popytu na złoto alokowane i spadku zainteresowania złotem niealokowanym.

Przypuszczano również, że cena złota pomału wzrośnie i osiągnie rekordowe wartości, a także, że nowe zasady spowodują wzrost kosztów obrotu złotem papierowym, co w konsekwencji doprowadzi do spadku płynności tego królewskiego metalu.

Jednak jak na razie, wprowadzenie reguł Bazylea III sprawiło, że manipulowanie cenami na rynkach metali szlachetnych stało się trudniejsze.

Bazylea III i złoto – podsumowanie

Globalny kryzys z lat 2007 – 2008 sprawił, że niezbędne stało się zwiększenie bezpieczeństwa finansowego światowej gospodarki, a dzięki wypracowanym regułom Bazylea III zostało to osiągnięte, nawet jeśli początkowo wydawało się to mało korzystne. Co istotne, w dłuższej perspektywie zasady te chronią nie tylko banki, ale również klientów indywidualnych.

Z pewnością to nie koniec zmian, jakie zostaną wprowadzone w tym sektorze, ponieważ prace nad poprawą bezpieczeństwa banków są prowadzone przez cały czas i opierają się przede wszystkim na wnioskach, które są wyciągane z aktualnych wydarzeń mających miejsce w finansowym świecie.