Próby złota - wszystko, co trzeba o nich wiedzieć

Złoto to jeden z najpopularniejszych metali szlachetnych, który kupuje coraz więcej ludzi w celach inwestycyjnych. W czystej postaci jest bardzo miękkie i najczęściej dostępne jako złote monety lub sztabki. Natomiast do wyrobu biżuterii używa się stopów złota i innych metali, dzięki którym wyroby stają się bardziej trwałe i odporne na uszkodzenia. To wpływa na zawartość złota w wyrobie. Przeczytaj artykuł i sprawdź, co oznacza próba złota oraz z jakiej próby najczęściej tworzy się biżuterię i złoto inwestycyjne.

Próba złota – co to jest?

Próba złota to określenie zawartości czystego złota w stopie wyrażonej w promilach lub karatach. Jest ona regulowana przez Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 maja 2012 roku w sprawie wyrobów z metali szlachetnych.

Oznaczenie zawartości złota musi być potwierdzone przez Główny Urząd Miar, który wystawia tzw. cechę probierczą indywidualną dla każdej próby złota. Jest to urzędowy znak, którego celem jest ochrona konsumentów i ułatwienie obrotu złotem.

Im wyższa próba złota, tym więcej czystego złota zawiera stop.

O czym informuje próba złota?

Czyste złoto jest miękkie, wrażliwe na ścieranie i uszkodzenia. Dlatego, jeśli potrzebna jest wyższa trwałość tego metalu, np. do produkcji biżuterii użytkowej, to dodaje się do złota domieszki np. niklu lub srebra, dzięki czemu powstały stop jest bardziej odporny na czynniki mechaniczne.

W Polsce wyróżnia się siedem prób złota, takich jak:

• 0 - próba 999 - zawiera 99,9% czystego złota,
• 1 - próba 960 - zawiera 96% czystego złota w stopie,
• 2 - próba 750 - zawiera 75% czystego złota w stopie,
• 3 - próba 585 - zawiera 58.5% czystego złota w stopie,
• 4 - próba 500 - zawiera 50% czystego złota w stopie,
• 5 - próba 375 - zawiera 37,5% czystego złota w stopie,
• 6 - próba 333 - zawiera 33,3% czystego złota w stopie.

Poszczególne próby złota różnią się trwałością, właściwościami fizycznymi i wyglądem. Od próby złota zależy również cena produktu. To sprawia, że tak samo wyglądające złote wyroby, ale mające różną próbę, czyli inną zawartość czystego złota, będą różnić się ceną.

Jakie są różnice pomiędzy próbami złota?

Każda próba złota może charakteryzować się nieco innym kolorem, na co wpływa zawartość złota i metalu, który został użyty w stopie. Domieszki metali, takie jak cynk, miedź, nikiel, pallad czy srebro, stosuje się w celu zwiększenia odporności i trwałości gotowych wyrobów. Jednak wpływają one również na kolor biżuterii, co jest najbardziej widoczne w wyrobach oznaczonych niską próbą.

Białe złoto

W przypadku białego złota, dodaje się domieszki palladu i srebra lub cynku, miedzi i niklu, co sprawia, że białe złoto nabiera pięknego srebrzystego koloru i jest niezwykle eleganckie. Jego zaletą jest również zachowanie pięknego wyglądu przez długie lata.

Różowe złoto

Różowe złoto posiada próbę 750, czyli zawiera 75% złota i 25% miedzi. Czasami dodaje się do stopu również srebro, aby uzyskać określony odcień koloru. Różowe złoto jest cenione zarówno przez jubilerów, jak i klientów ze względu na swoją elegancję i wysoką trwałość.

W sklepach jubilerskich dostępna jest również złota biżuteria w kolorze czerwonym, czarnym i fioletowym. Takie odcienie wynikają z połączenia złota z glinem, węglem lub miedzią.

Złoto inwestycyjne

Złoto inwestycyjne w postaci monet bulionowych lub sztabek, wykonane jest najczęściej ze złota próby 999 lub 9999. Jest to najwyższej klasy aktywo, które nabywa wielu doświadczonych inwestorów w celu zabezpieczenia swoich oszczędności przed inflacją czy kryzysami gospodarczo-finansowymi.

Próba złota 999 i 9999 – 24-karatowe czyste złoto

Najwyższa próba złota, jaką udaje się osiągnąć, która świadczy o tym, że metal nie zawiera praktycznie żadnych zanieczyszczeń. Takie złoto nie jest powszechnie wykorzystywane do produkcji biżuterii ze względu na zbyt dużą miękkość. Ze złota próby 999 wykonuje się najczęściej złote monety lub sztabki inwestycyjne.

Jednak w Zjednoczonych Emiratach Arabskich wytwarza się biżuterię z 24-karatowego złota, a odpowiednią twardość i odporność mechaniczną złota osiąga się poprzez obróbkę cieplną lub wykorzystanie techniki laserowej.

Zagraniczne próby złota mogą się dodatkowo różnić się kolorami, co wynika z różnych zanieczyszczeń obecnych w złożach z każdego regionu. Na przykład złoto z Afryki jest często bardziej żółte, a z Australii bardziej białe.

Próba złota 916 – 22-karatowe złoto

Próba złota zawierająca 91,6% czystego złota oraz 8,4% miedzi, co sprawia, że zwiększa się odporność złota na uszkodzenia. Z tego stopu wykonuje się luksusową biżuterię i najpopularniejsze monety bulionowe, jak Amerykański Orzeł czy Krugerrand pochodzący z RPA.

Jaka próba złota na biżuterię?

Biżuteria w Polsce posiada najczęściej oznaczenie próby złota 750, 585 lub 333.

Próba złota 750 – 18-karatowe złoto

Próba złota zawierająca 75% czystego złota, co w karatach daje 18/24 zawartości wagowej złota. Jubilerzy wykorzystują tego rodzaju złoto do produkcji pierścionków zaręczynowych lub obrączek ślubnych.

Jednak biżuteria z 18-karatowego złota jest bardziej podatna na zarysowania.

Próba złota 585 – 14-karatowe złoto

Próba złota 585 zawiera 58,5% czystego złota i 41,% innych metali. To najpopularniejsza próba w Polsce, która łączy w sobie klasyczny złoty kolor, wysoką odporność na zniszczenia i dobrą cenę.

Próba złota 333 – 8-karatowe złoto

Biżuteria wykonana z tej próby zawiera 33,3% czystego złota. Wyróżnia się dobrymi własnościami fizycznymi i wysoką odpornością na uszkodzenia mechaniczne. Jest również najtańsza w porównaniu do prób 585 czy 750.

Jednak posiada ciemniejszy kolor i wysokie ryzyko zaśniedzenia.

Jaka próba złota jest najlepsza?

Każda próba złota ma swoje wady i zalety, które warto poznać. Na przykład, próba złota 999 i 960 zawiera najwięcej czystego złota i najczęściej wykorzystywana jest do produkcji złotych monet bulionowych i sztabek złota, a nie do biżuterii. Ponadto wyroby z tej próby są drogie i podatne na uszkodzenia mechaniczne, takie jak zarysowania czy odkształcenia.

W przypadku biżuterii, lepiej sprawdzają się próby złota 333 lub 585, które charakteryzują się większą trwałością i odpornością. Takie wyroby w codziennym użytkowaniu są najlepsze.

Jak sprawdzić próbę złota domowym sposobem?

Istnieje kilka metod, dzięki którym można sprawdzić próbę złota w domowych warunkach. W tym celu warto znać właściwości fizyczne tego metalu szlachetnego, co pozwoli ustalić, czy mamy do czynienia z prawdziwym złotem.

Złoto jest chłodnym metalem, który posiada gładką fakturę. Jest również bardzo gęste, co wpływa na jego ciężkość. Jeśli mamy do czynienia z czystą próbką złota, to będzie ona odczuwalna jako znacznie cięższa w porównaniu do innych metali.

Kolejnym sposobem jest upuszczenie złota na twardą powierzchnię. Jeśli wyda ono tępy dźwięk, to nie jest to 24-karatowe złoto, a jeśli wyda dźwięk dzwonienia, to jest to najprawdopodobniej czyste złoto.

Jednak 24-karatowe złoto najwyższej jakości jest dostępne głównie w postaci monet bulionowych lub sztabek inwestycyjnych. Zdecydowana większość złota, z jakim ma się do czynienia w salonach jubilerskich, pochodzi z niższych prób, jak 585 czy 333.

Jakie są próby złota? - podsumowanie

Próba złota informuje o zawartości czystego złota w stopie, co wyrażane jest w promilach lub karatach. Im wyższa próba złota, tym więcej czystego złota zawiera stop. Na przykład, próba 999 zawiera 99,9 czystego złota, a próba 333 już tylko 33,3%.

W niższych próbach wykorzystuje się domieszki metali szlachetnych, takich jak cynk, miedź, nikiel, pallad i srebro. Dzięki nim, wyroby z biżuterii zwiększają swoją trwałość i są mniej podatne na uszkodzenia mechaniczne.