Tombak a złoto – czym się od siebie różnią?

Złoto jest metalem szlachetnym, który od lat wzbudza zainteresowanie wśród inwestorów i miłośników pięknej biżuterii. Niestety, wprost proporcjonalnie do ceny złota wzrasta ilość nieuczciwych sprzedawców, którzy oferując fałszywe wyroby z tombaku przypominające złoto, chcą zarobić na niewiedzy i naiwności ludzi. Jednak tombak różni się od złota pod wieloma aspektami, m.in. matowieniem i śniedzeniem po pewnym czasie. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, czym jest tombak, jak odróżnić go od złota i jakie są sposoby, aby sprawdzić autentyczność królewskiego metalu.

Czym jest tombak?

Tombak, określany również jako czerwony mosiądz, to stop miedzi i cynku, który został przywieziony do Europy z Indonezji przez holenderskich kolonizatorów. Ze względu na ponad 80% zawartość miedzi, tombak posiada charakterystyczny czerwono-żółty kolor, do złudzenia przypominający prawdziwą barwę i połyskliwość złota.

Biżuteria, monety i sztabki wykonane z tombaku są podobne do wyrobów ze złota lub stopów złota niższej próby. To sprawia, że tombak jest najczęściej wykorzystywany przez nieuczciwych sprzedawców, którzy tworzą przedmioty imitujące te z prawdziwego złota, licząc na naiwnych klientów. Kupno złota po bardzo atrakcyjnej cenie zgubiło już niejedną osobę, dlatego materiał ten zyskał miano “złota głupców”.

Warto wspomnieć, że złota biżuteria nie powstaje w 100% z tego szlachetnego kruszcu, ale ze stopów, w których może być różna zawartość czystego złota. Jest to spowodowane tym, że złoto to miękki metal podatny na uszkodzenia, dlatego dodaje się do niego np. stopów miedzi i srebra, co zapewnia trwałość i odporność na zarysowania.

Zastosowanie tombaku

Tombak wykorzystywany jest przede wszystkim do wytwarzania taniej biżuterii, ale nie tylko. Równie często produkuje się z niego naczynia, ozdobne przedmioty codziennego użytku, czy blaszane instrumenty dęte (np. trąbkę sygnałową).

Co ciekawe, materiał ten stosowany jest również do tworzenia amunicji do karabinów, ponieważ jego cienka warstwa może zmniejszać tarcie i chronić broń przed zbyt szybkim zużywaniem się. Kolejnym zastosowaniem tombaku jest przemysł artystyczny, gdzie jest wykorzystywany do platerowania ze względu na łatwość obróbki i atrakcyjny wygląd.

Tombak i złoto – podobieństwa i różnice

Podobieństwa między tombakiem a złotem kończą się na kolorystyce. Chociaż stop miedzi i cynku jest w zbliżonym kolorze i charakteryzuje się podobną połyskliwością, to w przeciwieństwie do złota, z upływem czasu matowieje i śniedzieje. W pewnych warunkach pokrywa się także rdzą.

Natomiast czyste złoto lub stopy zawierające jego wysoką zawartość są odporne na wszelkie procesy zmiany barwy i wyglądu. To sprawia, że złoto może przetrwać przez lata w niezmienionej formie, zachowując swój niepowtarzalny kolor i połysk, nawet pod wodą czy zakopany w ziemi, czyli będąc w niekorzystnych warunkach.

Jak odróżnić złoto od tombaku?

Istnieje wiele metod, które pozwalają sprawdzić, czy złota biżuteria, moneta lub sztabka jest wykonana z prawdziwego złota. Wśród nich można wyróżnić dokładne oględziny, sprawdzenie próby, czy barwy wyrobu.

Próba złota

Kupując złoto można zacząć od sprawdzenia cechy probierczej przy pomocy lupy. W przypadku złota, na wyrobie powinien być wybity wizerunek rycerza. Natomiast na przedmiotach z tombaku i innych metali powinno znajdować się oznaczenie MET, co oznacza metal.

Brak cechy probierczej na biżuterii oznacza, że nie jest to wyrób z prawdziwego złota.

Oględziny

Najprostszą metodą jest dokładne obejrzenie oferowanego wyrobu, np. przez szkło powiększające. Produkty z tombaku często posiadają przetarcia, rysy lub uszkodzenia mechaniczne na swojej powierzchni, co może oznaczać, że jest to podróbka.

Ponadto wyroby z tombaku łatwo wchodzą w reakcje z detergentami, powietrzem i wodą, co może powodować powstanie trwałych przebarwień, widocznych plam, śladów rdzy czy osadów. Tego rodzaju zmian nie da się znaleźć na złotych produktach.

Barwa wyrobu

Kolejnym sposobem jest sprawdzenie koloru. Tombak ma czerwonawo-żółtą barwę, podczas gdy złote wyroby charakteryzują się bardziej ciepłym, żółtym odcieniem. Jednak czasami mało wprawione oko może nie być wystarczające, aby stwierdzić autentyczność złota, szczególnie w przypadku, gdy biżuteria pokryta jest patyną.

Pozostawianie śladu

Jednym ze sposobów na odróżnienie złota od tombaku jest również sprawdzenie, czy dany wyrób nie pozostawia brudzącego nalotu, który powstaje pod wpływem ludzkiego potu. Z potem reaguje tombak, pozostawiając na palcu, nadgarstku lub szyi ślad, co oznacza, że nie jest to prawdziwe złoto.

Gęstość złota

Złote przedmioty są cięższe od tych z tombaku. Jednak najlepiej sprawdzić to porównując gęstość. W zależności od próby złota, jego gęstość wynosi od 15,5 do 19,3 gram na centymetr sześcienny. Natomiast gęstość tombaku to około 8,7 gram na centymetr sześcienny.

Profesjonalne metody na sprawdzenie autentyczności złota

Kwas azotowy

Złoto to metal szlachetny, który nie reaguje z większością substancji. To powoduje, że w łatwy sposób można sprawdzić jego autentyczność przy użyciu kwasu azotowego, który rozpuszcza wiele metali, z wyjątkiem królewskiego kruszca.

Jednak ten sposób należy przeprowadzić z najwyższą starannością, ponieważ zarówno wyrób z tombaku, jak i produkt ze złota niższej próby może pod wpływem tej substancji ulec częściowemu zniszczeniu. Dlatego tę metodę testowania złota najlepiej pozostawić profesjonalistom.

Ciecz probiercza

Istnieją specjalne preparaty, dzięki którym można w bezpieczny sposób sprawdzić autentyczność złota. Jednym z takich preparatów jest chlorek złota, czyli ciecz probiercza, która jest przeznaczona do oznaczania najbardziej popularnej stopy złota – 0,585.

Taki preparat można kupić w internecie za około 30 zł, a jego użycie jest bardzo proste. Wystarczy rozprowadzić na metal małą kroplę płynu i odczekać kilka sekund. Jeśli badana powierzchnia pozostanie bez zmian, to oznacza to złoto. W przeciwnym razie mamy do czynienia z tombakiem lub innym metalem podobnym do złota.

Kamień probierczy

To jedna z metod na sprawdzenie złota, która wymaga użycia specjalnego kamienia probierczego. Polega na zarysowaniu powierzchni danego przedmiotu kamieniem, a następnie naniesieniu na rysę cieczy probierczej.

Jeżeli po kilku sekundach rysa pozostanie widoczna, to przedmiot wykonany jest ze stopu złota. Natomiast jeśli zniknie, to oznacza, że nie jest on ze złota, a z tombaku. Tą metodą można również sprawdzić próbę złota.

Jak rozpoznać złoto domowym sposobem?

Z podanych powyżej sposobów na sprawdzenie autentyczności złota można wybrać te, z którymi każdy sobie poradzi w zaciszu własnego domu lub podczas zakupu w sklepie. Wśród nich będą np. dokładne oględziny, sprawdzenie próby złota czy pozostawianie śladu.

Z bardziej profesjonalnych metod, które można przeprowadzić w domu wymienia się próbę magnesu, czy test akustyczny.

Próba magnesu

Próba magnesu jest często wykorzystywana przez osoby kupujące złotą biżuterię, bowiem czyste złoto mające 24 karaty nie będzie przyciągało magnesu, ponieważ kruszec ten nie posiada właściwości magnetycznych, a tombak już tak.

Siła oddziaływania magnesu zależy od zawartości czystego złota w biżuterii. Jeśli przedmiot jest mocno przyciągany, to z dużym prawdopodobieństwem nie jest ze złota. Jednak warto zdawać sobie sprawę, że złote wyroby niższej próby, czyli z domieszką innych metali, mogą w niewielkim stopniu reagować z magnesem.

Test akustyczny

Kolejnym sposobem jest przeprowadzenie testu akustycznego, który pozwala sprawdzić autentyczność złotych monet bulionowych. Polega on na uderzeniu złotej monety metalowym przedmiotem i słuchaniu, jak długo utrzymuje się dźwięk, co pozwala stwierdzić, czy jest to prawdziwe złoto, czy nie.

Jednak ten sposób wymaga dużego doświadczenia i wprawy.

Tombak a złoto – podsumowanie

Tombak to stop miedzi i cynku, który barwą przypomina złoto, co sprawia, że często wykorzystywany jest do wyrobu biżuterii, monet lub sztabek do złudzenia przypominających te ze złota.

Dlatego osoby, które chcą inwestować w złoto powinny potrafić odróżnić królewski kruszec od innych metali. Decydując się na zakup złota można również wybrać wiarygodnego dealera, takiego jak np. StoneX Bullion™, który prowadzi m.in. sprzedaż sztabek i monet bulionowych od najlepszych i renomowanych mennic oraz rafinerii.

Kupując złoto od takiego sprzedawcy nie musisz się martwić, że zostaniesz oszukany, a zamiast złota otrzymasz tombak. Co więcej, nie będziesz musiał sprawdzać w domowych warunkach, czy rzeczywiście zakupiony przedmiot jest wykonany ze złota, czy z innego metalu, stając się praktycznie bezwartościowym.