Jak i gdzie powstają monety ze złota?

Złote monety przyciągają wzrok kunsztownym wykonaniem i detalami znajdującymi się zarówno na awersie, jak i rewersie. Chociaż na rynku dostępne są również srebrne monety, a także te wykonane z platyny i palladu, to jednak zawsze na pierwszym miejscu są te wykonane właśnie ze złota. Nic dziwnego, w końcu złoto potrafi utrzymać swoją wartość na przestrzeni lat i wyglądać jak miniaturowe dzieło sztuki. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jak powstają złote monety i kto odpowiada za ich produkcję.

Złote monety bulionowe i kolekcjonerskie

Złote monety produkowane są obecnie wyłącznie w celach inwestycyjnych lub kolekcjonerskich (np. aby upamiętniać jakieś wydarzenia lub osoby) przez wiele państw na całym świecie. Ich emisją zajmują się zarówno mennice państwowe, jak i mennice prywatne i często stanowią one jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli kraju z którego pochodzą. Tak jest m.in. w przypadku monet Liść Klonowy, produkowanych przez Królewską Mennicę Kanadyjską i Australijskiego Kangura, który bity jest przez Perth Mint.

Wartość monet bulionowych zależy od aktualnej ceny złota na rynku, ale może na nią wpływać również motyw, rzadkość, unikalność, wiek czy stan, co dotyczy w większości numizmatów kolekcjonerskich, takich jak np. 1 Złoty Dukat lub 1/10 Uncji Lunar III Rok Królika. Warto wspomnieć, że niektóre monety kolekcjonerskie wzbogacone są o elementy wykonane np. z bursztynu lub innych minerałów (np. bursztyn) i kamieni szlachetnych.

Złote monety bulionowe często wybierane są przez inwestorów jako forma lokowania kapitału, ponieważ złoto w takiej postaci zachowuje swoją wartość i chroni oszczędności w przypadku inflacji, kryzysów gospodarczych oraz wojen. Wśród wszystkich metali szlachetnych złoto określane jest jako tzw. “bezpieczna przystań”, co sprawia, że wielu inwestorów wybiera właśnie złoto, a nie inne aktywa, aby zabezpieczyć swoje pieniądze.

Jak przebiega produkcja złotych monet?

Monety bulionowe, monety obiegowe i kolekcjonerskie produkowane są w kilku etapach, które są rozłożone w czasie. Jest to:

• projektowanie,
• prototypowanie,
• rafinacja metalu,
• produkcja monet.

Czasami etap projektowania i prototypowania opisywany jest razem w formie jednego punktu. Jednak warto to rozdzielić, ponieważ na każdy etap składa się wiele zadań, które wymagają niezwykłej precyzji.

W jakich etapach powstaje każda złota moneta?

Projektowanie złotych monet

Pierwszym etapem produkcji złotych monet jest stworzenie projektu, który musi zawierać wszystkie szczegóły dotyczące wyglądu jej awersu i rewersu, czyli wzoru na powierzchni monety, oraz specyfikacji, w skład której wchodzi kształt, rozmiar, waga monety, próba złota i napisy. Jest to zatem proces wielozadaniowy w postaci dokładnych szkiców i rysunków, który stanowi podstawę dalszych działań.

Przyglądając się detalom złotej monety można zrozumieć kulturę, a nawet kontekst społeczny jej powstawania. W przypadku monet obiegowych wykonanych z metali nieszlachetnych, również można wiele odczytać, ale to te wykonane ze złota, czy srebra kryją w sobie historię.

Co więcej, wiele z nich zawdzięcza swój unikatowy wygląd uznanym na całym świecie artystom i projektantom. Na przykład, znajdujący się na awersie Amerykańskiego Orła wizerunek Lady Liberty, kobiety symbolizującej wolność USA, został stworzony przez cenionego i wybitnego amerykańskiego rzeźbiarza nurtu neoklasycyzmu – Augusta Saint-Gaudensa.

Warto wiedzieć, że niektóre złote monety posiadają wygląd, który nie zmienia się od początku ich emisji. Do takich monet należy m.in. pierwsza moneta bulionowa na świecie – Krugerrand. Jednak istnieją również takie, które co roku zmieniają swój rewers. Wśród nich wymienia się monety takie jak Australijski Kangur, czy Chińska Panda.

Prototypowanie złotych monet

Po zaakceptowaniu projektu monety przechodzi się do kolejnego etapu, jakim jest stworzenie prototypu. W pierwszej kolejności tworzy się gliniany model w dużej skali, na podstawie którego tworzy się gipsowy odlew redukowany etapami, aż do momentu uzyskania pożądanego rozmiaru monety.

Na tej podstawie tworzony jest stempel wypukły, czyli bardzo dokładna i odporna na zużycie matryca, która służy do wybijania awersu i rewersu monety. Do wytwarzania matryc używa się zazwyczaj hartowanej stali lub innego twardego metalu.

Obecnie część tej pracy wykonywana jest przy użyciu nowoczesnych rozwiązań, takich jak np. modelowanie 3D. Chociaż dość często monety bulionowe powstają również z wykorzystaniem druku przestrzennego. Dzięki temu, możliwe jest uzyskanie wysokiej efektywności i jakości produkcji.

Rafinacja metalu

To etap, podczas którego dana mennica zamawia surowiec w rafinerii według ściśle określonych wytycznych. Proces ten odbywa się niezależnie od projektu i prototypowania. Jak to wygląda?

Na początku należy pozyskać metal szlachetny, w tym przypadku złoto, za co odpowiada kopalnia złota. W kolejnym kroku złoto trafia do rafinerii, gdzie podlega rozdrobnieniu, oczyszczeniu, separacji i oddzielaniu od innych skał, metali i zanieczyszczeń. Po wykonaniu wszystkich czynności złoto posiada wymaganą czystość i jest gotowe do dalszej obróbki. W postaci arkuszy blachy zwiniętych w rulon zostaje dostarczone do mennicy lub producenta, który zajmuje się biciem złotych wyrobów.

Do produkcji monet używa się głównie czystego złota próby 9999, chociaż niektóre z nich powstają ze stopów. Na przykład, złoty Krugerrand składa się ze złota (91,67%) i miedzi (8,33%), zatem próba złota tej monety to 916, czyli 22 karaty. Podobnie jest w przypadku Amerykańskiego Orła, który składa się ze złota, srebra i miedzi.

Produkcja złotych monet

Kiedy zwoje złota trafiają do mennicy są ponownie walcowane w celu uzyskania blachy odpowiedniej grubości, zwykle nieco większej niż docelowa grubość monety. Następnie, z blachy wycinane są krążki, które trafiają do prasy, składającej się z awersu, rewersu i dwóch półpierścieni. To w prasie nadawany jest odpowiedni, docelowy kształt i wygląd monet.

Tak wyprodukowane złote monety poddawane są procesowi kontroli jakości, dzięki czemu do sprzedaży trafiają najlepsze egzemplarze.

Kontrola jakości złotych monet

Wszystkie złote monety, które zostają wyprodukowane przez mennicę poddawane są procesowi kontroli jakości. Kontrola jakości obejmuje głównie wagę monety, ale często sprawdza się również takie parametry jak np. jakość odcisku stempla, ponieważ wszelkie detale muszą być idealnie odwzorowane, zgodnie z projektem. Ma to szczególne znaczenie w przypadku monet kolekcjonerskich lub monet typu proof, które charakteryzują się najwyższym standardem wykończenia.

Waga monety jest niezwykle ważnym parametrem. Chociaż w zaokrągleniu jedna uncja trojańska wynosi 31,1 gramów, to w rzeczywistości jej dokładna wartość to 31,1034 gramów i należy utrzymać ten parametr pod kontrolą. To właśnie dlatego podczas produkcji monet pozostawia się nieco większą grubość monety.

Monety, które nie przejdą kontroli jakości oraz pozostałości blachy po wycinaniu krążków trafiają z powrotem do rafinerii, gdzie poddawane są recyklingowi, czyli ponownemu przetopieniu, aby wrócić na linię produkcyjną monet.

Produkcja złotych monet w Polsce

Mennica Polska jest jedynym producentem złota inwestycyjnego w Polsce. Zajmuje się tworzeniem monet obiegowych i kolekcjonerskich, które są emitowane przez Narodowy Bank Polski. Poza monetami ze złota, Mennica Polska produkuje również złote sztabki, monety ze srebra i innych metali oraz medale i odznaczenia.