Co to jest patyna? Jak powstaje, jak ją rozpoznać oraz jak się pozbyć patyny z monet

Patyna to naturalny nalot tworzący się na metalowych powierzchniach na przestrzeni miesięcy, a nawet lat, pod wpływem warunków atmosferycznych. Może przybierać różny kolor w zależności od rodzaju metalu i stanowi oznakę autentyczności produktu. To sprawia, że nie warto się nią za bardzo martwić, chyba, że nalot pojawia się na monetach bulionowych. Jednak jak ją rozpoznać i odróżnić od wyrobów pokrytych sztuczną patyną? Niestety, nie jest to łatwe. Przeczytaj artykuł i sprawdź, jak rozpoznać patynę, na czym polega patynowanie monet i w jakich przypadkach warto się jej pozbyć.

Patyna – co to jest?

Patyna, określana również jako śniedź lub grynszpan szlachetny, to nalot różnych związków chemicznych występujący na metalach, głównie miedzi lub jej stopów. Może mieć różną grubość i przybierać różne kolory – od szarego, przez brązowy i czarny, aż do zielonkawego. Wpływ na to ma nie tylko rodzaj metalu, ale również czas, temperatura i wilgotność powietrza.

W związku z tym patyna na srebrze może być całkiem inna od tego, jak wygląda patyna na złocie. Na przykład na srebrze, patyna przybiera kolor czarny, szary lub zielonkawy, a na stopach złota, przeważnie ma kolor brązowy lub czarny.

Jak powstaje patyna?

Naturalna patyna tworzy się pod wpływem środowiska, czyli różnych czynników atmosferycznych lub chemicznych, które oddziałują na metal. Nalot na powierzchni przedmiotów powstaje najczęściej po długiej ekspozycji kruszca na powietrze, wodę, wilgoć czy zanieczyszczenia.

Co istotne, wyroby z czystego złota są odporne na proces patynowania, ale przedmioty wykonane ze złota z domieszką miedzi już nie. To sprawia, że złote monety, takie jak np. Krugerrand, które są produkowane z 22-karatowego złota i domieszki miedzi, mogą z czasem pokrywać się patyną. Dlatego tak istotne jest odpowiednie ich zabezpieczenie, ponieważ nadmiar patyny może mieć negatywny wpływ na wartość monet.

Sztuczne patynowanie

Patynę można również uzyskać sztucznie poprzez pokrycie metalu warstwą związków chemicznych imitujących naturalną patynę, np. zanurzając przedmiot w roztworze siarczanu amonu na 12 godzin. Robi się to głównie na złocie i srebrze w celu ozdobnym, aby przedmiot wyglądał tak, jakby pod wpływem czasu został pokryty naturalną patyną.

Sztuczne patynowanie może się również odbywać przy pomocy metod fizycznych, które polegają na szlifowaniu lub szorstkowaniu powierzchni metalu.

Patyna na powierzchni monety – czy warto się nią martwić?

Dodaje uroku

Patyna występująca na powierzchni różnych wyrobów niekiedy jest korzystna dla numizmatów, zwłaszcza tych starszych, które dzięki nalotowi zyskują dodatkowego uroku.

Dowód autentyczności

Ponadto patyna może świadczyć o autentyczności monet, które często bywają podrabiane, stanowiąc niezaprzeczalny dowód na to, że są one oryginalne i nie były poddawane żadnym procesom czyszczenia czy modyfikacji.

Ochrona przed dalszą korozją

Charakterystyczny nalot na monetach z metali szlachetnych może również chronić wyroby przed dalszymi procesami korozji i utlenianiem. To sprawia, że wielu ich posiadaczy celowo nie usuwa patyny, ponieważ niektóre unikalne monety mogą być pożądane właśnie w takim stanie przez kolekcjonerów.

Warto także pamiętać, że zbyt silne czyszczenie może doprowadzić do uszkodzenia powierzchni i zmienić wygląd monety, a co za tym idzie wpłynąć na jej wartość. Dlatego takie zabiegi warto zostawić profesjonalistom.

Naturalne patynowanie metalu a śniedź obniżająca wartość monety – jak odróżnić?

Niewprawne oko może mieć problem z odróżnieniem, czy moneta pokryta jest naturalną patyną czy sztuczną. Jednak dla doświadczonego kolekcjonera może to być łatwe, szczególnie jeśli zna informacje na temat wieku monety i warunków jej przechowywania.

Sztuczne patynowanie poza ozdobnym efektem zwiększa odporność na warunki atmosferyczne. To sprawia, że taka moneta będzie posiadała delikatny nalot, nawet jeśli leżała bez żadnego zabezpieczenia przez kilka lub kilkanaście lat.

Chemiczne lub fizyczne patynowanie może również przybierać różne kolory, szczególnie, jeśli przeprowadzono je nieumiejętnie. Na takich monetach nalot nie będzie przybierał charakterystycznego koloru dla danego metalu lub będzie posiadał kilka barw jednocześnie.

Jak czyścić monety z patyny?

Jak już wspomnieliśmy, nie warto samodzielnie usuwać patyny z monet, szczególnie, jeśli nie mamy o tym pojęcia, ponieważ jest to dość trudny proces. W związku z tym, że patyna na monetach może przybierać różną grubość i inny kolor w zależności od metalu, to istnieje również wiele sposobów na jej pozbycie się. Na przykład, możesz to zrobić za pomocą kilku produktów, które z pewnością masz w swojej kuchni.

Roztwór soli z octem

Aby usunąć patynę ze złotych monet w zaciszu swojego domu, wystarczy zanurzyć dany przedmiot w roztworze soli i octu na kilkanaście minut, pamiętając o tym, że nie jest to odpowiednia metoda dla monet wykonanych z miedzi i srebra.

Roztwór mydła z wodą

Kolejnym sposobem na usunięcie patyny z monet jest użycie roztworu mydła i ciepłej wody. Jednak warto unikać zbyt mocnego pocierania i nie szorować monet druciakiem, ponieważ może to uszkodzić złote i srebrne monety.

Ultradźwięki

Patynę można również usunąć z powierzchni monet za pomocą ultradźwięków. Jednak podobnie jak w przypadku innych metod, należy pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności, aby nie uszkodzić monety i nie doprowadzić do zmniejszenia jej wartości.

Pomimo dostępności wielu metod, które mogą pomóc w pozbyciu się patyny, zalecamy skorzystanie z usług fachowców, ponieważ domowe sposoby nie zawsze przynoszą pożądany rezultat lub mogą doprowadzić do uszkodzenia monety.

Czy zawsze warto usuwać patynę?

Decyzja o tym, czy warto usuwać patynę to bardzo indywidualna kwestia, która zależy od preferencji i celu, w jakim kolekcjonuje się monety.

Monety bulionowe

W przypadku monet inwestycyjnych wykonanych ze złota i srebra, patyna może nie być pożądana i negatywnie wpłynąć na walory estetyczne oraz ich wartość. Istnieją bowiem inwestorzy, którzy są gotowi zapłacić więcej, jeśli moneta nie jest pokryta patyną, a jej stan jest wręcz idealny.

Dlatego monety inwestycyjne należy przechowywać w specjalnych kapslach, które zabezpieczają metalowe wyroby przed dostępem do powietrza, wody czy wilgoci.

Monety numizmatyczne

Inaczej jest z patyną na monetach kolekcjonerskich, gdzie brązowy czy zielonkawy nalot dodaje im uroku i wyjątkowego charakteru. Patyna na tego rodzaju monetach jest wręcz pożądana i oddziałuje korzystnie, zwiększając wartość przedmiotu.

Jednak warto zdawać sobie sprawę, że na niektórych monetach wykonanych z metali szlachetnych, usuwanie patyny może okazać się niezbędne, szczególnie, jeśli moneta jest zniszczona lub koroduje pod patyną. W takim przypadku będzie to zabieg konieczny, który pozwoli sprawdzić oryginalny stan powierzchni metalu i szczegółów wzoru.

Patyna na monetach – podsumowanie

Patyna to charakterystyczny nalot na powierzchni monet wykonanych z metalu, który w zależności od rodzaju kruszca będzie miał inną barwę. Na przykład na srebrze, patyna będzie miała kolor czarny, szary lub zielonkawy, a na stopach złota, kolor brązowy lub czarny.

Patynowane monety mogą być pożądane przez kolekcjonerów, dla których charakterystyczny nalot jest oznaką długoletniej historii i wyjątkowości przedmiotu. Z kolei dla wielu inwestorów, patyna niekorzystnie wpływa na walory estetyczne i wartość monety, co sprawia, że monety inwestycyjne należy odpowiednio przechowywać, zabezpieczając powierzchnię przed wodą, wilgocią i zanieczyszczeniami.